Het is nu bijna 25 jaar geleden dat riluzol is goedgekeurd voor ALS en betere medicijnen zijn hard nodig. De laatste twee decennia zijn er tientallen middelen getest, maar heeft geen enkel medicijn de eindstreep behaald. Van deze lange lijst met negatieve trials is het echter maar de vraag of al deze geneesmiddelen daadwerkelijk ineffectief waren. Uit een recente studie blijkt namelijk dat 60% van de patiënten nooit in aanmerking komt om deel te nemen aan een trial. Sterker nog, over heel 2018 namen er slechts 35 patiënten met ALS deel aan een van de trials binnen het ALS Centrum.
Aangenomen dat er ongeveer 1500 Nederlandse patiënten zijn met ALS, betekent dit dat slechts 2,3% van de patiënten deel neemt aan medicijnonderzoek. Dit zet vraagtekens bij de resultaten uit het verleden: waarop hebben we dan onze conclusie gebaseerd dat medicijn X niet werkzaam was als dit resultaat is gebaseerd op slechts 2% tot 3% van de patiënten? Om effectieve behandelingen voor alle patiënten te ontwikkelen, is het duidelijk dat veranderingen in medicijnstudies voor ALS onontbeerlijk zijn.
Strenge in- en exclusiecriteria zijn een belangrijke oorzaak voor het beperkte aantal patiënten wat deelneemt aan trials. Echter, selectiecriteria zijn niet de enige reden: vier van de vijf patiënten neemt niet deel aan trials ondanks dat ze voldoen aan de inclusiecriteria. Trialdeelname is door uitgebreide onderzoeken en vele ziekenhuisbezoeken zowel fysiek als mentaal belastend.
Door gebruik te maken van remote monitoring, oftewel het thuismeten van uitkomstmaten in trials, zijn ziekenhuisbezoeken overbodig en kan de belasting voor patiënten worden verlaagd. Daarnaast optimaliseert remote monitoring de verzameling van informatie, geeft het een betere weergave van het algemeen functioneren en geeft het inzicht in behandeleffecten in de praktijk. Op den duur kunnen trials hierdoor sneller en met lagere kosten worden uitgevoerd. Remote monitoring leidt tot patiëntgerichte trials, waarbij trials rondom de patiënt worden ontworpen. Dit in tegenstelling tot de huidige praktijk, waarbij de patiënt moet passen binnen de rigide ziekenhuisstructuur.
Ondanks de evidente voordelen van remote monitoring, zijn er belangrijke ethische, analytische en regelgevende uitdagingen voordat remote monitoring in de praktijk geïmplementeerd kan worden. Momenteel is er nog weinig onderzoek gedaan naar remote monitoring in ALS; in TRICALS – Origin zullen we daarom deze techniek uitkristalliseren en toepassen in trials én de klinische praktijk. TRICALS – Origin zal deel uitmaken van ons Europese en Australische “Treatment Research Initiative to Cure ALS (TRICALS)”.
Het primaire doel van TRICALS is om infrastructuur op te zetten waarin we innovatieve trials uitvoeren. TRICALS – Origin heeft als doel om deze infrastructuur te verbeteren door middel van een real-time verbinding tussen patiënten, trials en onderzoekers. Hierdoor kunnen we laag belastend gegevens verzamelen voor trials én de klinische praktijk.
Onze doeleinden zijn gebaseerd op feedback van patiënten en onderzoekers. TRICALS – Origin heeft als doel om:
Uiteindelijk moet dit leiden tot patiëntgerichte trials die een verandering bewerkstelligen in de manier waarop we medicijnstudies uitvoeren, en die de ontwikkeling van een medicijn tegen ALS versnellen.
In de afgelopen periode hebben we samen met onderzoekers in Sheffield, Dublin, Edinburgh, Barcelona en Brisbane een routekaart opgesteld hoe we zo snel mogelijk innovatieve digitale middelen kunnen gaan gebruiken in de zorg en het onderzoek. In het kader van TRICALS-origin hebben de onderzoekers in Utrecht hierin het voortouw genomen en een eerste publicatie geschreven. Deze wordt eind september aangeboden bij een medisch vaktijdschrift (1).
Daarnaast is er de afgelopen tijd uitvoerig overleg geweest met verschillende partijen voor het opstarten van een nieuwe digitale studie in het UMC. De bedoeling is dat patiënten die meedoen aan ALS Thuismeten & Coachen een aantal extra apparaten aangeboden krijgen waardoor patiënten thuis nog beter hun lichamelijke conditie kunnen bijhouden. Dit vergt een samenwerkingen tussen verschillende partijen en bedrijven.
De eerste afspraken zijn succesvol afgerond en we zullen in september – oktober een METC-amendement indienen voor het eerste deel van de studie. Mits de situatie rondom het coronavirus werving toelaat, hopen we de studie te starten rond december dit jaar. Het eerste deel van de studie omvat het digitaal afnemen van een vragenlijst en bijhouden van een activiteiten monitor, en zal tevens starten in Dublin en Brisbane.
Tot slot hebben we recent METC-toestemming gekregen om de longfunctie bij de patiënt thuis te gaan monitoren in Nederland, dit project zal worden geïntegreerd met het ALS-thuismeten project en het bijhouden van de lichamelijke activiteit. Daarnaast zullen we patiënten input vragen wat betreft het digitaal monitoren van symptomen. De vragenlijst zal in september worden uitgezet onder 500 patiënten met ALS, PLS en PSMA in Nederland, en onder 150 patiënten in het buitenland.
van Eijk et al. A roadmap for remote digital health technology for Motor Neuron Disease. To be submitted to JNNP. 2020.
De METC indiening voor deze studie heeft vertraging opgelopen i.v.m. een vertraagde beoordeling voor niet-COVID onderzoek. We hebben een METC-amendement geschreven om extra metingen toe te gaan voegen naar ALS Thuismeten, waaronder een stappenteller en het langer thuismeten van de longfunctie. We hopen de indiening in maart te kunnen doen. Het stappenteller onderzoek hebben we om die reden langer doorgezet onder het MEASURE protocol om toch alvast wat data te verzamelen en hiermee de vertraging te beperken.
We hebben tevens deze periode een groot vragenlijstonderzoek gedaan om de mening van patiënten over digitale technologie in zorg en in medicijnonderzoek te inventariseren. De laatste vragenlijsten (>200 patiënten met ALS, PLS, en PSMA) zijn twee weken terug binnengekomen. We zijn momenteel bezig om alle data te digitaliseren en klaar te maken voor analyse. We zullen de resultaten bij de volgende voortgang rapporteren. De vragenlijst zal ook worden uitgezet in 3 buitenlandse centra om een wat bredere indruk te krijgen in mogelijke cultuur verschillen.
Inmiddels is de door TRICALS ontwikkelde routekaart om digitale technologie beter te integreren in zorg en medicijnstudies geaccepteerd in een internationaal tijdschrift (Journal of Medical Internet Research). De internationale routekaart is ontwikkeld in samenspraak met onderzoekers, partners uit de industrie en technologie en de EuPALS. We hebben een werkgroep opgericht met 3-maandelijks overleg met afgevaardigden uit Australië. Nederland, Verenigd Koninkrijk en Ierland om onze werkzaamheden te stroomlijnen en harmoniseren. We hebben als doel om snel een grote database van digitale gegevens te verzamelen en die te linken aan klinische kenmerken. Hiermee kunnen we valideren dat digitale metingen net zo goed werken als klinische (in het ziekenhuis) metingen en hopelijk het ziekteproces beter voorspellen.
Daarnaast zal er in september een nieuwe Promovendus beginnen die actief aan de slag gaat met het uitbouwen van ALS Thuismeten en integratie in medicijnonderzoek. We zullen digitale technologie beter gaan innoveren in de praktijk en de data ook geschikt maken voor medicijnonderzoek. Daarnaast hebben we inmiddels samenwerkingen opgezet met Modality.ai (spraak en gezichtsherkenning) en Actigraph (activiteiten monitoring). Beide technologieën gaan we uitgebreid evalueren in patiënten.